تست رادیوگرافی RT و تجهیزات تست RT در بازرسی NDT

تست رادیوگرافی RT و تجهیزات تست RT در بازرسی NDT

تجهیزات تست رادیوگرافیRT

تست رادیوگرافی یا پرتونگاری صنعتی یکی از روشهای موثر جهت ردیابی عیوب داخلی در مواد مختلف بوده وبه صورت ویژه ای به منظور تضمین کیفیت قطعات جوشکاری شده، ریخته گری شده و آهنگری شده و … استفاده می شود.

در این روش یک فیلم رادیوگرافی مناسب در پشت قطعه مورد تست قرار می گیرد و از قسمت دیگر قطعه ، پرتو ایکس یا گاما به فیلم تابانده می شود. شدت پرتو ایکس یا گاما پس از عبور از قطعه بر اساس ساختار داخلی قطعه مورد تست ، تعدیل شده و سپس به فیلم رادیوگرافی می رسد .

در مناطقی که ضخامت کمتر بوده و یا دانسیته کمتری دارند جذب پرتو کمتر بوده و نفوذ آن از قطعه بیشتر است .

پرتوهایی که از قطعه عبور می کنند تصویری از آن روی فیلم ایجاد می نمایند .

مناطقی از قطعه کار که جذب کمتری داشته و یا نفوذ پرتو بیشتر است تصویر سیاهتری روی فیلم ایجاد می نمایند و مناطقی که جذب پرتو بیشتری دارند تصویر روشن تری روی فیلم ایجاد می کنند . سپس تصویر ایجاد شده بر روی فیلم جهت به دست آوردن اطلاعات و بررسی عیوب موجود در قطعه مورد تفسیر قرار می گیرد .

تست رادیوگرافی RT و تجهیزات تست RT در بازرسی NDT

تست رادیوگرافی
روش تست رادیوگرافی برای تشخیص عیوب داخلی در بسیاری از مواد و پیکربندی های مختلف به ویژه برای تضمین کیفیت ریخته گری، آهنگری و جوش استفاده می شود. یک فیلم رادیوگرافی مناسب در پشت نمونه آزمایش قرار می گیرد و با عبور اشعه ایکس یا اشعه گاما از آن در معرض دید قرار می گیرد. شدت اشعه ایکس یا پرتوهای گاما هنگام عبور از محصول با توجه به ساختار داخلی نمونه تغییر می کند و بنابراین فیلم در معرض پس از پردازش، تصویر سایه ای را که به رادیوگرافی معروف است از محصول نشان می دهد. سپس برای به دست آوردن داده هایی در مورد ناپیوستگی های موجود در نمونه تفسیر می شود.

انتخاب منابع تابش و قدرت آنها به عوامل مختلفی از جمله اندازه جزء و ضخامت مواد بستگی دارد. در گروه وسیعی از منابع پرتو ایکس و گاما، انواع دوربین‌های انتخابی با قدرت تابش متفاوت وجود دارد. قابلیت‌های اشعه ایکس خدمات Prism NDT از 4 واحد MEV که برای رادیوگرافی از قطعات ریخته‌گری و آهنگری بسیار بزرگ و ضخیم استفاده می‌شوند تا دوربین‌های پرتابل اشعه ایکس که برای کاربردهای جوشکاری میدانی و بازرسی مواد دیواره نازک استفاده می‌شوند، را شامل می‌شود. منابع گاما از واحدهای فلوروسکوپی سطح بسیار پایین برای انجام خوردگی در زمان واقعی تحت بررسی های عایق، تا منابع ایریدیوم (Ir192) و سلنیوم (Se 75) که برای انواع بازرسی های جوش استفاده می شوند، تا بازرسی های کبالت (Co 60) برای تست قطعات ضخیم متفاوت است.

کاربردهای تست RT

تست رادیوگرافی جوش صنعتی بیش از ۴۰ سال است که به طور مداوم و یکنواخت در حال توسعه است. از تست رادیوگرافی برای شناسایی تغییرات ترکیب مواد، اندازه گیری ضخامت، تعیین موقعیت قطعات معیوب غیرقابل رویت دستگاه ها استفاده می شود. از طریق این تست می توان اجسام را با هر اندازه و شکل (از قطعات کوچک الکترونیکی تا موشک های بزرگ) آزمایش نمود. در واقع تست رادیگرافی در صنایع گوناگونی کاربرد دارد که به شرح لیست زیر هستند:

• صنایع هوافضا
• دفاع نظامی
• صنایع فراساحلی
• صنایع دریایی
• صنایع تولید برق
• صنایع پتروشیمی
• مدیریت پسماند
• صنایع خودروسازی
• صنایع تولیدی
• صنایع حمل و نقل

ویوور رادیوگرافی :

ویوور (نمایش دهنده) تفسیر فیلم رادیوگرافی صنعتی:

در گذشته برای تفسیر فیلم های رادیوگرافی از ویوورهای استفاده می کردند که ساخته شده از لامپ های فلورسنت و هالوژنی بودند.

با پیشرفت علم و نیازهای بیشتر این محصول دیگر منسوخ شده است.

در حال حاضر با پیشرفت چشم افزون علم و تجهیزات از ویوورهایی با لامپ های LED به جای ویوورهای قدیمی استفاده می شود.

مهمترین برگ برنده این نوع از ویور رادیوگرافی نسبت به نمونه های قدیمی آن, مقدار تابش نور بیشتر و تولید گرمای کمتر است.

تولید گرمای کمتر به معنی طول عمر چندین برابری قطعات دستگاه و نیز حفظ کیفیت فیلم های رادیوگرافی مورد بازرسی در فرآیند دیدن با ویوور است .

یکی از بهترین ویوور های موجود در بازار مدل FV-2080  ساخت شرکت هوآتک چین است . ویوور تفسیر فیلم رادیوگرافی هوآتک مدل FV-2080 ساخت کشور چین است . این ویوور تفسیر فیلم رادیوگرافی با نور LED سفید در سایز 22 در 8 سانت دریچه نوری است . این ویوور رادیوگرافی برای تفسیر فیلم رادیوگرافی تا 4.5 D مناسب است . این ویوور رادیوگرافی دارای فن و پدال پایی جهت تنظیم شدت نور است . ماکزیمم تابش این ویوور 400.000 لوکس است . وزن ویوور 2.5 کیلوگرم و بدنه ضد زنگ دارد . این ویوور دارای گواهی کالیبراسیون مبدا میباشد .این وویور توسط نماینده این شرکت پترو پژوهش خاورمیانه وارد گردیده است . این ویوور بعد از 24 ساعت کارکرد مداوم سطح تابش زیر 18 سانتی گراد خواهد بود

دانسیتومتر رادیوگرافی

دنسیتومتر رادیوگرافی یا دانسیتومتر رادیوگرافی وسیله ای است برای تخمین و اندازه گیری دانسیته فیلم صنعتی و پزشکی. دانسیتومتر فیلم رادیوگرافی برندDT-200 ساخت کمپانی LC-NDT کمپانی معتبر ساخت تجهیزات تست غیر مخرب می باشد که عرضه ویوورهای تفسیر فیلم رادیوگرافی این شرکت را بیشتر می شناسیم.

دزیمتر و رادیواکتر محیطی

 دزیمتری پرتو و انواع آن :

دوزیمتر ها وسایلی هستند که توسط افراد حمل می شوند تا برآوردی از دوز دریافتیشان انجام شود. بطور کلی این دوزیمتر ها وسایل منفعلی هستند که در مواجه با پرتوهای یونیزان هم از نظر فیزیکی و هم از نظر شیمیایی تغییر کرده تا در زمان های آتی خوانده و تفسیر شوند. انواع گوناگونی از دوزیمترها سال های سال است که مورد استفاده قرار می گیرند.

به نظر می رسد اولین کاربرد برای دوزیمتری کلینیکی توسط 1954 Kossel et al انجام شده است ، ولی کارهای بعدی به وسیله 1954 Cameron et al و 1954 Becker گزارش گردیده است.

دزیمتر محیطی

وسیله ای است که جهت اندازه گیری آهنگ دز در محیط کار با پرتو بکار می رود. دستگاه های مونیتورینگ لازم استفاده کننده از دستگاه های سنجش گر پرتوی در صورت تشخیص واحد قانونی، باید از در دسترس بودن دستگاه های مونیتورینگ در مکان های مناسب و زمان های لازم با توجه به نکات ذیل اطمینان حاصل نمایند:

باید از دزیمتر فردی مناسب نظیر فیلم بج یا دزیمتر ترمولومینسانس استفاده کرد، این دزیمترها باید از مراکز مورد تائید واحد قانونی تهیه شوند. در صورتی که استفاده کننده مایل به استفاده از نوع دیگری از دزیمتر های فردی باشد باید با واحد قانونی مشاوره نموده و کسب اجازه نماید. از یک دزیمتر محیطی متناسب با نوع و انرژی پرتو مورد استفاده در مجاورت محل نصب سنجش گرهای پرتوی از نوع گاما و بتا جهت حصول اطمینان از سطح آهنگ پرتو استفاده نمود.

دزیمتر فردی
به هرگونه وسیله ای اطلاق می شود که جهت اندازه گیری میزان پرتوگیری پرتوکاران بکار رود. نظیر: فیلم بج و دزیمتر قلمی TLD

رادیومتر چیست؟

پرتوسنج یا رادیومتر انگلیسی: Radiometer ابزاری که برای اندازه گیری شدت انرژی تابشی امواج نور، الکترومغناطیس یا رادیواکتیو به کار می رود.

پرتوسنج یا رادیومتر انگلیسی: Radiometer ابزاری برای اندازه گیری نیروی شار تابشی تابش الکترومغناطیسی است است. به طور کلی رادیومتر یک آشکارساز پرتو فروسرخ یا فرابنفش است.
رادیومتر سامانه میکروالکترومکانیکی می تواند در طول موج گسترده ای از طیف الکترومغناطیس و انرژی ذرات فعالیت کند.

نمونه ای از رادیومتر محیطی:

دزیمتر فردی (رادیومتر) X5C plus ساخت شرکت GRAETZ به منظور آشکارسازی پرتوهای گاما و ایکس از یک شمارنده گایگر مولر (GM) همراه با جبران ساز انرژی تشکیل شده است. به منظور اشکارسازی ذرات آلفا و بتا می توان از پروب های خارجی استفاده نمود.

رادیومتر و دزیمتر FJ-6600

رادیومتر و دزیمتر FJ-6600 یک دستگاه جدید شرکت هوآتک چین است که برای اندازه گیری دوز های تشعشعات رادیوگرافی مورد استفاده قرار میگیرد .دزیمتر فردی یا رادیومتر میزان شدت پرتوها شامل گاما، ایکس و ذرات بتا با استفاده از آشکارساز یا شمارنده گایگرمولر (GM) اندازه گیری می شود. هنگامی که پرتوهای یونیزه و یا یک ذره به آشکارساز برخورد می‌‏کند، گاز داخل آن یونیزه شده و جریانی متناسب با شدت پرتو ایجاد می شود. مقدار این جریان توسط مدارات الکترونیکی اندازه گیری و نتایج توسط یک پردازنده ثبت و نمایش داده می شود.

دستگاه XRF

 XRF دستگاهی است برای اندازه گیری طول موج و شدت امواج فلورسانس ساطع شده از اتمهای مختلف در نمونه که نتیجه آن شناسایی نوع و میزان عناصر ماده می باشد. دستگاه XRF کاربرد وسیعی در بسیاری از علوم دارد و امروزه بعلت پیشرفتهای شگرف در این زمینه بصورت یکی از وسایل ضروری در آزمایشگاههای تحقیقاتی در آمده است. XRF با سرعت عمل بسیار زیاد قادر است عناصر بسیاری را بصورت کیفی و کمّی مورد آنالیز قرار دهد. بعلت سرعت زیاد و عدم مصرف مواد شیمیایی روش ارزانی نسبت به بقیه روشهای آنالیزی بوده و محیط زیست را نیز آلوده نمی سازد.

بخش های اصلی دستگاه XRF

• منبع x-ray
• نگهدارنده نمونه
• کلیماتور (Collimator)
• کریستال آنالیز کننده
• دتکتور یا آشکار ساز

نحوه کار :

تشعشعات حاصل از تیوب مولد اشعه ایکس در دستگاه XRF به اتم های تشکیل دهنده نمونه برخورد نموده و باعث تولید امواج فلورسانس می گردد. در این فرآیند تشعشعات اولیه در اثر برخورد با اتمها باعث خروج الکترون از ترازهای مختلف شده و اتم در حالت برانگیخته و ناپایدار قرار می گیرد. برای جبران الکترون خارج شده از اتم, الکترونی از ترازهای بالاتر به سمت ترازهای پایین تر (انرژی کمتر) عزیمت می نماید. در این انتقالات اتمی مازاد انرژی الکترونها (از تراز پر انرژی تر به تراز کم انرژی تر) به صورت امواج اشعه ایکس ساطع می گردد. این تشعشعات X که طول موجهای مشخصی دارند همان امواج فلورسانس می باشند.

با اندازه گیری هر طول موج نام عنصر مربوطه مشخص شده و با اندازه گیری شدت آن به فراوانی آن عنصر در نمونه می توان پی برد.

کاربردهای دستگاه XRF

دستگاه XRF دارای رنج وسیعی از کاربرد ها می باشد. از جمله این کاربردها می توان به موارد زیر اشاره کرد.

• تحقیقات سنگ های آذرین و رسوبی
• تحقیقات خاک
• معدن (به عنوان مثال درصد مواد موجود در سنگ معدن)
• تولید سیمان
• تولید سرامیک و شیشه
• متالوژی مواد
• مطالعات محیط زیستی (برای مثال آنالیز یک ماده خاص در فیلتر های هوا)
• صنایع نفت (برای مثال میزان گوگرد نفت خام و محصولات پتروشیمی)
• تحقیقات میدانی در زمین شناسی و محیط زیست (استفاده از دستگاه قابل حمل XRF)