دیتالاگر یا ترموگراف
دیتالاگر یا ترموگراف
ثبت‌کنندهٔ داده یا دیتالاگر یا داده بَردار (به انگلیسی: Data Logger) وسیله‌ای الکترونیکی است که داده‌هایی را که به وسیلهٔ حسگرهای تعبیه شده در دستگاه یا ابزار و حسگر خارجی تأمین می‌شوند را در طول زمان یا در رابطه با مکان ذخیره می‌کند. اکثر دیتالاگرها (اما نه همه آنها) بر پایه یک پردازنده دیجیتال (یا رایانه) طراحی و ساخته می‌شوند. آنها عموماً کوچک و قابل حمل بوده و به وسیله باتری تغذیه می‌شوند به علاوه به یک ریزپردازنده مجهز بوده و دارای حافظه داخلی جهت ذخیره‌سازی داده و تعدادی حسگر می‌باشند. برخی از دیتالاگرها به رایانه متصل می‌شوند و می‌توان با استفاده از نرم‌افزار آنها را فعال کرده و داده‌های کنترل شده را مشاهده و تجزیه و تحلیل کرد، در حالی که بقیه دارای رابط محلی (مانند صفحه کلید و صفحه نمایش) بوده و می‌توانند از آنها به صورت وسیله‌ای مستقل استفاده کرد. دیتالاگرها انواع گوناگونی دارند، منجمله انواع عمومی که برای دامنه مصارف عادی استفاده می‌شود و همچنین دستگاه‌های خاص که برای اندازه‌گیری فقط در یک محیط یا کاربرد از پیش تعیین شده ساخته می‌شوند.
متداول است که انواع هرکاره قابل برنامه‌ریزی باشند با این حال بسیاری از آنها به صورت ماشین‌های ایستا و بدون پارامتر یا تعداد محدودی پارامتر قابل تغییر، باقی‌مانده‌اند. دیتالاگرهای الکترونیکی در بسیاری از کابردها جایگزین ضبط کننده‌های نمودار (Chart Recorders) شده‌اند. یکی از اصلی‌ترین مزایای استفاده از دیتالاگرها قابلیت جمع‌آوری ۲۴ ساعته اطلاعات است. دیتالاگرها معمولاً به محض فعال سازی بدون مراقبت رها شده تا در طول دوره دیده‌بانی اندازه‌گیری نموده و اطلاعات را ذخیره کنند. این قابلیت اجازه می‌دهد تا تصویری جامع و دقیق از شرایط محیط تحت نظر مانند دمای هوا یا رطوبت بدست آید.
بسته به سطح تکنولوژی به کار رفته در برخی دیتالاگرهای سطح بالا یا با توجه به شرایط محیطی مختلفی که یک دیتالاگر باید عملیات داده برداری را در آنجا انجام بدهد، این دستگاه‌ها می‌توانند بسیار گران‌قیمت باشند. قیمت برخی دیتالاگرها در محدوده ۴۰۰$-۱۲۰۰۰$ است. هرچند انواع با کیفیت بالا به‌طور کلی چندین سال عمر می‌کنند.
انواع دیتالاگر چیست؟
دیتالاگرها در چهار نوع اصلی مستقل، بی سیم، مبتنی بر کامپیوتر و مبتنی بر وب وجود دارند. اینکه کدام نمونه مناسب نیاز شما است به نوع محیط، پروژه و سیستم ای است که می‌خواهید داده ها را ذخیره کنید. انواع دیتالاگر تک کاناله اطلاعات یک سنسور و نمونه های دیتالاگر چند کاناله توانایی جمع‌آوری و ثبت اطلاعات همزمان چندین سنسور را دارند. رایج ترین دیتالاگرها براساس نوع کاربری به انواع زیر گروه بندی می شوند.
- دیتالاگر دما و رطوبت
- دیتالاگر فشار
- دیتالاگر ولتاژ و جریان الکتریکی
- دیتالاگر لرزش، کشش، جابجایی و ….
- حال که با نمونه های مختلف دیتالاگرها آشنا شدیم بسیار مهم است بدانیم موارد استفاده و کاربرد دیتالاگر چیست؟
کاربرد دیتالاگر
کاربردهای دیتالاگر به مانیتیورینگ خطوط لوله نفت و گاز و ثبت ولتاژ و جریان محدود نمی شود. اخیرا نصب دیتالاگر دما و رطوبت در داروخانه ها الزامی شده است. همچنین دیتالاگر ولتاژ و جریان در بردهای الکترونیکی و صنعت اتوماسیون نیز کاربرد وسیعی پیدا کرده است. از این ابزار در موارد مختلف زیر نیز استفاده می شود.
- آزمایش خودرو
- در ثبت ولتاژ و جریان
- در ثبت دما و رطوبت
- مانیتورینگ محیط زیست
- مانیتورینگ سطح مخزن
- شمارش ترافیک جاده
- مانیتیورینگ خطوط لوله نفت و گاز
- ذخیره اتوماتیک فشار گاز
- ذخیره اتوماتیک رطوبت خاک
نحوه کار دیتالاگرها یا ترموگراف/Thermograph
دیتالاگرها از سنسورهایی برای تبدیل محرک ها و پدیده ها به سیگنال های الکترونیکی مانند سیگنال یا ولتاژ استفاده می کنند. این سیگنال های الکترونیکی به داده های باینری تبدیل شده و سپس به رایانه یا حافظه موردنظر منتقل می شوند. داده های باینری انتقال یافته با رایانه یا حافظه می توانند به وسیله نرم افزارهایی تحلیل شوند و روی دیسک سخت رایانه و یا رسانه های ذخیره‌سازی ، ذخیره شوند.
چگونه می توان از یک دیتالاگر استفاده کرد ؟
ابتدا با استفاده از نرم افزار تجزیه و تحلیل به دیتالاگر متصل شوید و سپس تعیین کنید که چگونه می خواهید لاگر را پیکربندی کنید( چه سنسورهایی برای نمونه ، چگونگی شروع لاگرتان و چگونگی توقف آن و … ) سپس لاگر را در موقعیت انتخاب شده نصب کنید جایی که در اندازه گیری زمان را ثبت کرده و آن را در حافظه ذخیره می کند.
بعد از دوره مانیتورینگ مورد نظر مجددا به لاگر متصل شوید و دوباره از نرم افزار برای خواندن داده ها و نمایش اندازه گیری ها در نمودارهایی که پروفیل ها در طول زمان نشان می دهد، استفاده کنید .
انواع دیتالاگرها یا ترموگراف ها
1- دیتالاگر دما
اندیکاتورها و ثبت کننده های دما ابزار مهمی برای نگهداری زنجیره هستند.
یک دیتالاگر دما ، دما را در سرتاسر مراحل نقل و انتقال و بررسی زنجیره کنترل می کند و در صورت وقوع یک واقعه مرتبط با دما هشدار می دهد و این باعث می شود تا اقدامات قبل از آسیب رسیدن به محصول انجام شود.
این نوع دیتالاگرها اغلب برای کنترل و مانیتورینگ در صنایع زنجیره ای و همچنین در جمع آوری داده های دمایی در شرایط مختلف کاری استفاده می شوند.
2- دیتالاگرهای رطوبت
همراه با دیتالاگرهای دما ، اغلب دیتالاگرهای رطوبت در محیط های حساس به دما مانند اتاق های کالیبراسیون ، انبارهای کالا ، گلخانه ها استفاده می شوند .
این نوع از دیتالاگرها به طور ویژه از سنسورهایی ساخته می شوند که سطوح رطوبت محیطی را اندازه می گیرد و در وقوع ناهنجاری به موقع هشدار می دهد.
3- دیتالاگرهای فشار
دیتالاگرهای فشار در انواعی از تنظیمات برای اندازه گیری فشار گازها یا مایعات استفاده می شوند.
آنها همچنین برای متغیرهایی مانند جریان گاز یا مایع ، سطوح آب ، ارتفاع و سرعت مورد استفاده قرار می گیرند.
بسته به محیط ، یک دیتالاگر فشار ممکن است فشار مطلق و/ یا ورودی پل برای اندازه گیری فشار یا بار را اندازه گیری کند.
همچنین بعضی دیتالاگرها ممکن است داده های مربوط به تکان های سه بعدی را با استفاده از شتاب سنج های داخلی ثبت کنند .
با توجه به ماهیت محیط زیست دیتالاگرهای فشار به طور کلی برای مقاومت در برابر شرایط خشن و زیر آب طراحی شده اند.
انواع ترموگراف دما و رطوبت
ترموگراف های دما و رطوبت با توجه به نوع کاربرد به دو دسته تماسی و محیطی تقسیم می شوند. ترموگراف های تماسی قابلیت اتصال پراب مجزا جهت اندازه گیری دما به صورت تماسی را دارد، ترموگراف های دما و رطوبت محیطی به وسیله سنسور داخلی قابلیت اندازه گیری دما و رطوبت محیط را دارا می باشند.