دستگاه رفرکتورمتر چیست ؟

دستگاه رفرکتورمتر چیست ؟

کاربرد رفراکتومتر

در حال حاضر متخصصان از این دستگاه در مصارف گوناگونی همچون آزمایشگاه ها و مراکز پزشکی جهت تشخیص و اندازه گیری چربی خون، قند خون، میزان اوره، میزان غلظت مایعات، پروتئین خون و تعیین غلظت Urine استفاده می کنند.

همچنین رفرکتومتر ضمن استفاده در مصارف پزشکی در حوزه صنعت، دامپزشکی، داروسازی، فارماکولوژی، صنایع غذایی، صنعت رنگ و… مورد استفاده قرار می گیرد.

اجزای دستگاه رفرکتومتر

دستگاه رفرکتومتر شامل دو بخش نوری و خوانش می باشد که هر کدام از این بخش ها نیز از قسمت های زیر تشکیل می شود.

منشورها (متقارن و بازتاب دهنده، چهارگوش)

منشورهای انتشار دهنده (طیف ساز)

عدسی ها (چشمی، شیئی و عدسی خوانش)

کندانسور

آینه بازتاب دهنده نور

آینه نوسانی

کراتیکول

صفحه مدرج

البته باید توجه شود که بخش خوانش از اجزای رفراکتومتر چشمی و دستی محسوب می شود و در رفرکتومترهای اتوماتیک این بخش در صفحه دیجیتال قرار می گیرد.

نحوه کار رفراکتومتر آزمایشگاهی

عملکرد این دستگاه به گونه ای است که با عبور نور از یک مایع، میزان زاویه شکست نور (میزان تغییر مسیر نور هنگام عبور از مایع) را محاسبه کرده و سپس بعد از مرتبط سازی با شاخص های انکساری (ND)، ضریب شکست مواد و غلظت محلول ها را اندازه گیری می کند.

برای کار با این دستگاه لازم است که ۱ الی ۲ قطره از یک مایعی که ماده حل شده در آن موجود می باشد را برای اندازه گیری در ابتدا بر روی صفحه شیشه ای دستگاه بریزید و سپس پس از بستن درپوش، آن را در مقابل نور (مصنوعی یا طبیعی) قرار دهید. نحوه خواندن رفراکتومتر به این صورت است که با نمایان شدن عدد بر روی دستگاه می توانید با کمک جداول بریکس و یا جداول حرارتی، عدد به دست آمده را تفسیر نمایید.

واحد بریکس چیست ؟

ضریب شکست اندازه گیری شده مستقیماً به درصد وزنی محتوای جامد (°Brix) تبدیل می شود. مقیاس بریکس یک مقیاس محبوب است که از ضریب شکست محلول در دمای 20 درجه سانتیگراد (68 فارنهایت) به دست می آید. بریکس اندازه گیری مقدار قندها و/یا مواد جامد محلول در یک مایع از طریق وزن مخصوص آن است.

انواع رفراکتومتر

امروزه دستگاه رفراکتومتر در انواع متنوع و مختلفی طراحی و به فروش می رسد.

*رفراکتومترر رومیزی:

رفراکتومترهای آزمایشگاهی با نام Abbe نیز شناخته می‌شوند. این نامگذاری به نام مخترع ابزار (Ernst Abbe) است: رفراکتومترهای Abbe ابزارهای رومیزی هستند که برای اندازه‌گیری دقیق‌تر طراحی شده‌اند و معمولاً شامل کنترل دمای نمونه نیز می‌شوند. رفراکتومترهای Abbe همچنین دارای آرایش نوری هستند که برای حذف خطای ناشی از زوایای دید مختلف طراحی شده است.

*رفراکتومتر دستی آنالوگ:

رفراکتومترهای دستی یا آنالوگ برای عملکرد به منبع تغذیه نیاز ندارند. برای تعیین غلظت محلول در این مدل رفراکتومترها کافی است چند قطره از محلول روی منشور ریخته و درپوش آن را ببندید. سپس رفراکتومتر عمود بر منبع نور (مانند خورشید) نگه داشته دارید و از قسمت چشمی درون رفراکتومتر را نگاه کنید. نور از طریق مایع شکسته می‌شود. بخشی که قسمت‌های تیره و روشن به هم رسیده‌اند، عدد مورد نظر را نشان می‌دهد

*رفراکتومتر دستی دیجیتال:

رفراکتومترهای دیجیتال اساساً به همان روش رفراکتومترهای آنالوگ کار می‌کنند. اما در رفراکتومترهای دیجیتال به‌جای اینکه رفراکتومتر به سمت نور نگه داشته شود، معمولاً یک منبع نور LED در دستگاه تعبیه می‌شود و عدد روی نمایشگر قابل مشاهده خواهد بود.( شکل 2) به این ترتیب با کنترل دقیق‌تر طول موج، دقت اندازه‌گیری نیز بهبود می‌یابد.

*رفراکتومتر آنلاین:

رفراکتومترهای درون خطی اغلب در خطوط لوله تاسیسات تولید به منظور کنترل و تنظیم فرآیندهای غلظت و اختلاط نصب می‌شوند.

کاربرد رفراکتومتر

• آزمایشگاه های تشخیص طبی (جهت تعیین پروتئین توتال داخلی خون)
• مراکز پزشکی و بیمارستانی (تعیین میزان اوره، چربی و پروتئین موجود در خون و تشخیص غلظت ادرار)
• دامپزشکی ها (برای سنجش میزان پروتئین و پلاسمای ادرار و نمونه خون)
• مراکز کنترل و تشخیص هایی دارویی (برای سنجش مقدار تراکم خاص ادرار انسان)
• صنایع غذایی (کنترل کیفیت انواع نوشیدنی، شیر و …)
• صنایع شیمیایی و کشاورزی
• صنعت فارماکولوژی و صنایع مربوط به رنگ
• مراکز تحقیقاتی و پژوهشی
• مراکز کنترل کیفیت و توسعه تولید
• صنایع زنبورداری (اندازه گیری  مقدار قند موجود در عسل )
• استخرهای پرورش ماهی و سایر آبزیان (سنجش املاح آب و میزان نمک)
• اندازه گیری میزان قند داخلی میوه ها و آبمیوه ها
• آزمایشگاه های سم شناسی و گوهر شناسی
• صنایع خودروسازی (سنجش میزان غلظت مایع خنک کننده)
• کارخانجات تولید رب گوجه فرنگی و سس
• مراکز تولید نمک خوراکی

نحوه نگهداری از دستگاه رفراکتومتر

در صورت استفاده از رفرکتومتر لازم است تا به نکات زیر توجه نمایید:

جهت نگهداری از این دستگاه لازم است برای جلوگیری از کپک زدن عدسی ها، آن را در محیطی خشک و دارای تهویه استفاده نمایید.

در صورت استفاده از مواد و محلول های خوردنده برای جلوگیری از صدمه به بخش های مکانیکال و اپتیکی، لازم است تا بلافاصله دستگاه را پاک و تمیز نمایید.

برای تمیز کردن بخش های نوری یا اپتیکالی دستگاه از پارچه های کتان و محلول اتر و یا گزیلول، استفاده نمایید. ( لازم به ذکر است که هرگز این بخش را با دست لمس نکنید.)

برای جلوگیری از بهم ریختن تنظیمات دستگاه، از تکان دادن رفراکتومتر خودداری نمایید. چرا که این دستگاه از تعداد زیادی آینه و منشور تشکیل شده است.